เชื่อว่าหลายคนเวลาเลือกดูสินค้ามักจะใช้คะแนนรีวิวประกอบการตัดสินใจ เป็นสามัญสำนึกว่าที่ถ้าสินค้าชนิดนี้ดีจริงคนก็มักจะให้คะแนนรีวิวไปในทางที่ดีกันเป็นส่วนมาก ซึ่งก็เช่นกับการดูรีวิวภาพยนตร์หรืออนิเมะจากเว็บไซต์ที่ให้ผู้เข้าชมสามารถให้คะแนนรีวิวได้
หนึ่งในเว็บไซต์อนิเมะชื่อดังอย่าง My Anime List ก็มีฟังก์ชั่นในการให้คะแนนรีวิวและมักจะถูกนำมาเป็นคอนเท้นต์ใน Social Media อยู่บ่อยครั้ง ที่เห็นได้ชัดก็คือสุดยอดอนิเมะอันดับ 1 ตลอดกาลบนเว็บไซต์อย่าง Fullmetal Alchemist: Brotherhood ที่มักจะถูกแซงเป็นอันดับ 1 จากอนิเมะในกระแสเรื่องอื่น ก่อนจะกลับไปเป็นที่ 1 อีกครั้งภายในไม่ช้า
Fullmetal Alchemist: Brotherhood มีคะแนนเฉลี่ย 9.09 จากจำนวนคนโหวต 3,261,384 โหวต
ล่าสุดอนิเมะอย่าง “Sousou no Frieren คำอธิษฐานในวันที่จากลา” ก็สามารถเอาชนะ Fullmetal Alchemist: Brotherhood ไปด้วยคะแนน 9.12 ต่อ 9.09 ซึ่งก็เป็นที่ถกเถียงกันว่าคะแนนพวกนี้มันน่าเชื่อถือจริงหรือ? วันนี้พี่นกฟลามิงโกจะพาทุกคนมาไขข้อสงสัยว่าคะแนนโหวตเหล่านี้มันเชื่อถือได้หรือไม่อย่างง่ายๆ
Sousou no Frieren มีคะแนนเฉลี่ย 9.12 จากจำนวนคนโหวต 335,736 โหวต
ก่อนอื่นมาทำความเข้าใจกับการหาค่าเฉลี่ยกันก่อน วิธีการหาค่าเฉลี่ยแบบง่ายๆ ที่สุดคือ Sum / N หรือที่เรียกว่า Arithmetic Mean แต่วิธีนี้มีโอกาศทำให้คะแนนเฉลี่ยของอนิเมะที่มีจำนวนคนให้คะแนนน้อยมี “อันดับ” สูงกว่าอนิเมะอนิเมะที่มีจำนวนคนให้คะแนนน้อย ยกตัวอย่างเช่น
อนิเมะคุณอาเรีย มีคนโหวต 10/10 จำนวน 2 โหวต ดังนั้นคะแนนเฉลี่ยจะเป็น (10+10) / 2 = 10 คะแนน ในขณะที่อนิเมะคุณมาชามีคนโหวต 9/10 จำนวน 2 โหวต และโหวต 10/10 จำนวน 2 โหวต คะแนนเฉลี่ยจะเป็น (9+9+10+10) / (2+2) = 9.5 ซึ่งน้อยกว่าคะแนนของอนิเมะคุณอาเรีย
>>> มังงะคุณอาเรียโต๊ะข้างๆพูดรัสเซียหวานใส่ซะหัวใจจะวาย เล่ม 2 เปิดพรีออเดอร์แล้ววันนี้! <<<
จากข้อเสียของการหาค่าเฉลี่ยแบบ Arithmetic ที่จำนวนคนโหวตที่ไม่เท่ากันส่งผลเป็นอย่างมากกับคะแนนโหวต รวมถึงBias ของคนโหวตที่เข้ามา Review Bomb คะแนนให้ต่ำที่สุดหรือสูงที่สุดได้ ทำให้การหาค่าเฉลี่ยแบบนี้ไม่เป็นที่นิยมในเว็บไซต์รีวิวหนัง รีวิวการ์ตูน แล้วถามว่า My Anime List มีการเฉลี่ยคะแนนโหวตแบบไหนหละ?
My Anime List ได้ระบุอย่างชัดเจนว่าใช้การเฉลี่ยคะแนนโหวตแบบ Weighted Score หรือที่รู้จักกันในชื่อ Bayesian Adjustment Rating แต่เดี๋ยวก่อน! อย่าพึ่งปิดจอ เพราะพี่นกฟลามิงโกไม่ได้มาพิสูจน์คณิตศาตร์แต่จะเล่าถึงหลักการแบบคร่าวๆ ให้พอเข้าใจ
หลักการง่ายๆ ของ Bayesian Adjustment Rating คือการปรับฐานของเรื่องที่ถูกโหวตให้เท่ากัน ซึ่งหากอนิเมะสองเรื่องมีจำนวนคนรีวิวเท่ากันแล้ว การหาค่าเฉลี่ยก็ควรสามารถนำมาจัดอันดับได้ว่าอนิเมะเรื่องไหนมีคะแนนมากกว่ากัน โดยมีสูตรดังนี้
ซึ่งจะส่งผลให้อนิเมะเรื่องไหนที่มีคนโหวตน้อยๆ (น้อยกว่าค่า Confidence Number) Bayesian Average จะลดความสำคัญของคะแนนโหวตที่สูงๆ เพื่อให้ค่าเฉลี่ยลดลง
จากการหาค่าเฉลี่ยแบบนี้เองทำให้คะแนนโหวตของ Sousou no Frieren ที่มีจำนวนคนโหวต 300,000 คน มีการปรับฐานให้สามารถเปรียบเทียบได้กับคะแนนโหวตของ Fullmetal Alchemist: Brotherhood ที่มีจำนวนคนโหวต 3,000,000 คน นั่นเอง
ท้ายที่สุดนี้ถามว่าคะแนนนี้สามารถเชื่อถือได้ไหม จากหลักคณิตศาสตร์และสถิติก็อาจสรุปได้ว่าสามารถเชื่อถือได้ แต่อย่างไรก็ดีนี่ก็ไม่ได้ครอบคลุมไปถึงการให้คะแนนแบบสุดโต่งอย่างการ Review Bomb ที่กล่าวไปข้างต้น หากมี Hater ซัก 10,000 คนที่ไม่เคยแม้แต่จะดูอนิเมะเรื่องนั้นไปโหวต 1 คะแนนทุกคน การคำนวณค่าเฉลี่ยไม่ว่าจะเป็น Arithmetic หรือ Bayesian ก็คงร่วงรั้งท้ายได้อย่างง่ายดาย
ขายของปิดท้าย Merchandise จากอนิเมะ Sousou no Frieren - ฟรีเรน คำอธิษฐานในวันที่จากลา ยังเปิดให้พรีออเดอร์อยู่นะ จิ้มที่รูปได้เลย จิ้มๆ
https://www.algolia.com/doc/guides/managing-results/must-do/custom-ranking/how-to/bayesian-average/
https://myanimelist.net/topanime.php
